Samen zonder schade toegepast
Aanleiding
Het project Samen zonder schade heeft inzicht gegeven in de redenen waarom graafprocessen bepaalde keuzes worden gemaakt of juist nagelaten. Ondanks dat er consensus is over de noodzaak om veilig en zorgvuldig te graven, is lang niet voor iedereen in de keten duidelijk wat zijn of haar impact is of kan zijn. De inzet van wetten en instrumenten om graafschade te voorkomen werkt onvoldoende, zolang de menselijke factor (hoe gaan we om met wetten, regels, onderlinge afstemming en afspraken?) daarbij niet of onvoldoende wordt meegenomen. Onvoldoende inzicht in de (impact van de) eigen rol leidt ertoe dat wetten, regels en afspraken worden ervaren als een kwestie van ‘moeten’. Positieve gedragsbeïnvloeding is erop gericht dat ‘moeten’ om te zetten naar ‘willen’. Wie in de interactie met anderen in het proces ervaart dat hij of zij positieve impact kan hebben op veilig en zorgvuldig graven, zal eerder geneigd zijn zich hiervoor actief in te zetten.
Doelstelling
In het project Samen zonder schade toegepast wordt onderzocht hoe het graafproces veiliger en zorgvuldiger kan worden met behulp van gedragswetenschappelijke interventies. In de proeftuinen komen alle betrokken partijen – opdrachtgevers, netbeheerders en aannemers – samen om kennis en informatie uit te wisselen en effectiever samen te werken in het graafproces. Zij gaan proefondervindelijk, gekoppeld aan projecten uit de praktijk, ontdekken welke interventies wel en niet werken. In de eerste fase werken de deelnemers een aantal vernieuwende, patroondoorberekende gedragsinterventies verder uit. Aansluitend worden die ideeën uitgewerkt tot geschikte interventies. Na evaluatie kunnen werkende interventies worden opgeschaald naar brede toepassing in de praktijk. In dat proces treedt Rotterdam op als expertgemeente die de opgehaalde kennis uit de proeftuingemeenten gaat toetsen en voorzien van feedback.
Het project wordt inhoudelijk begeleid door een gedragswetenschapper. Daarmee is niet alleen gewaarborgd dat het werken in proeftuinen effectief, gestructureerd en in een gecontroleerde omgeving plaatsvindt, maar ook dat er op een wetenschappelijk beproefde manier wordt gewerkt, geconcludeerd en gerapporteerd. De gehanteerde werkwijze is gebaseerd op de door de universiteit van Stanford ontwikkelde design-thinkingmethode, waarbij het denken in patronen en aannames wordt doorbroken om zo tot nieuwe inzichten en creatieve oplossingen te komen.
Samenwerking Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI)
Samen zonder schade toegepast is een gezamenlijk project van de Kennisarena kabels en leidingen en de Rijksdienst Digitale Infrastructuur (RDI). Deelnemende gemeenten krijgen inzicht in de rol van de RDI. Wat binnen de proeftuinen wordt besproken, blijft binnenskamers. De RDI garandeert dat wat binnen de proeftuinen naar voren komt, niet tot boetes zal leiden. Geleerde lessen worden alleen geanonimiseerd gedeeld.
Een proeftuin is een ‘normaal’ praktijkproject waarin bepaalde gedragsinterventies worden toegepast. Om dat op een veilige en effectieve manier te doen, worden die interventies vooraf op wetenschappelijk beproefde wijze voorbereid, sámen met de stakeholders van het project. Daarom start een proeftuin al (ruim) voordat er daadwerkelijk gegraven wordt. De periode voorafgaande aan de start van project valt binnen daarom ook onder de proeftuin. In deze periode organiseren we drie sessies om de interventies (prototypen) met het projectteam vast te stellen.
In de proeftuinen willen we positieve gedragsbeïnvloeding realiseren. Deze is gericht op betere afstemming en informatiedeling, zowel binnen de gemeentelijke organisatie (verticaal) als in de keten (horizontaal). Daarmee kunnen we het risico op graafschade en daaraan verbonden kosten beperken. Dat betekent in de praktijk ook dat projecten soepeler verlopen, maatschappelijk onrust wordt beperkt, er minder kans is op vertraging, conflicten met andere partijen in de keten, de omgeving en andere stakeholders
De proeftuinen worden op een wetenschappelijke beproefde wijze aangepakt. De door de universiteit van Stanford ontwikkelde design-thinkingmethode wordt toegepast om te komen tot werkbare producten (prototypen), die in de werkelijkheid zullen worden getest. We werken onder gecontroleerde omstandigheden aan goed geteste producten die we kunnen loslaten in de echte wereld.
Ja. We mikken op de hele keten, dus ook op de netbeheerders en opdrachtnemers (aannemers) die bij het project betrokken zijn.
Het is belangrijk dat we in ieder geval de volgende rollen/functies aan tafel hebben: de projectleider, ontwerper en coördinator van de gemeente/ingenieursbureau, de projectleider en grondroerder van de opdrachtnemer, en de schadepreventiemedewerker van de netbeheerder.
In zo’n geval moeten we gezamenlijk kijken naar alternatieven. Uiteindelijk kan dit betekenen dat een proeftuin geen doorgang kan vinden.
Ja, als uw project een proeftuin wordt, stellen we gezamenlijk een lijst op van stakeholders en betrokken personen.
Vanuit de Kennisarena kabels en leidingen begeleiden we het hele proces. Het uitnodigen van andere stakeholders gebeurt in overleg met de gemeente.
Voor dit project wordt de karakteristieke werkwijze van de Kennisarena gehanteerd. Dit betekent dat we preconcurrentieel werken in een veilige omgeving. Deelnemers worden gestimuleerd en uitgedaagd om gezamenlijk kennis te ontwikkelen die de hele sector ten goede komt. Het gezamenlijk bespreken van ontwikkelingen, het verkennen van de oplossingsruimte en elkaar leren begrijpen, zijn belangrijke ingrediënten. Het bevorderen van een veilig en zorgvuldig graafproces is bij uitstek een onderwerp dat zich voor die aanpak leent.
Deze aanpak past bij de ambitie van de RDI om graafschades ‘aan de voorkant’ te voorkomen en zo de leveringszekerheid van de infrastructuur te borgen. Ook in dat opzicht zijn de proeftuinen een veilige omgeving. Deelnemende gemeenten krijgen inzicht in de rol van de RDI. Wat binnen de proeftuinen wordt besproken blijft binnenskamers. De RDI garandeert dat wat binnen de proeftuinen naar voren komt niet tot boetes zal leiden. Geleerde lessen worden alleen geanonimiseerd gedeeld.
Nee. Het proeftuinenproject wordt bekostigd door de RDI. De RDI staat voor de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van IT- en communicatienetwerken en wil met dit project bijdragen aan graafschadepreventie.
Dat is niet exact aan te geven. De contactpersoon namens de gemeente zal betrokken zijn bij de voorbereiding. De deelnemers aan de proeftuin moeten rekenen op drie sessies van ieder een dagdeel.
Dat hangt sterk af van het project. De voortgang binnen het project heeft invloed op de planning van de proeftuinsessies. In de voorbereiding maken de Kennisarena en de gemeente gezamenlijk een planning. De prototypen (producten) richten zich op de vroegere fases van het project (onderzoeks- en ontwerpfase).
Dit wordt later ingevuld.
Dat hangt sterk af van het project. In de voorbereiding maken het projectteam en de gemeente gezamenlijk een planning.
De rapportage wordt gemaakt vanuit de Kennisarena kabels en leidingen. Dit is in eerste aanleg een rapportage voor de betrokken partijen. Waar conclusies de hele sector kunnen helpen, worden deze geanonimiseerd voor algemeen gebruik. Hierover vindt afstemming plaats met de betrokken stakeholders.
(Foto: COB)
