Baanbrekende stedenbouwkundige verkenning
Hoe kunnen we geïsoleerde ondergrondse toepassingen integreren tot een functioneel ondergronds systeem met behulp van ontwerpinterventies? Vanuit die basisvraag schreef Akhilesh Shisodia, TU Delft) zijn lijvige en indrukwekkende scriptie The subsurface as a collective geography: Designing underground space for urban systems integration (Amsterdam). De jury van de Schreuderstudieprijs 2023 verkoos hem tot winnaar in de categorie Ruimtelijke kwaliteit.
Volgens de jury vertegenwoordigt dit afstudeerproject een baanbrekende stedenbouwkundige verkenning van de manieren waarop ondergronds bouwen en ruimtegebruik kunnen bijdragen aan de verdichting van Amsterdam. “Het is verfrissend om te zien hoe Akhilesh deze ondergrondse dimensie met zoveel overtuiging en enthousiasme heeft omarmd. Dit getuigt van een unieke visie op en toewijding aan het verkennen van onconventionele oplossingen voor stedelijke uitdagingen.”
Het onderzoek verkent de mogelijkheden om tot een holistisch ondergronds netwerk te komen. Akhilesh vult de bestaande vraag naar openbare ruimte en mobiliteit aan met onder andere sociaal-culturele en ecologische functies met als doel om tot een toekomstgericht ruimtegebruik te komen.
Amsterdam, met zijn slappe bodem en grote ruimtedruk, biedt kansen om een scala aan functies te testen. Daarvoor heeft Akhilesh een methodologie ontwikkeld waarmee informatie over de bodemgesteldheid en bestaande ondergrondse toepassingen in kaart wordt gebracht om vervolgens ontwerpinterventies te kunnen doen die nieuwe toepassingen integreren met de bestaande.
“Zo’n holistische aanpak voorkomt dat ondergrondse ruimtes alleen op basis van economische waarde ontwikkeld en geëxploiteerd worden, waardoor steeds meer geïsoleerde ondergrondse toepassingen ontstaan”, motiveert Akhilesh zijn keuze.
Als planoloog was hij altijd al geïnteresseerd in ruimtelijk ontwerp. Vanuit de constatering dat de vraag toeneemt naar stedelijke ruimten die voor een breed scala aan functies geschikt zijn, wilde hij onderzoek doen naar alternatief ruimtegebruik. “Dat had ook water of lucht kunnen zijn, maar ondergrondse toepassingen zijn vaker economisch haalbaar. Ik deed mijn eerste onderzoek in Delhi, omdat ruimte voor vastgoedontwikkeling daar tot de duurste in de wereld behoort.”
Ondergronds bouwen vindt in Nederland veelal nog geïsoleerd plaats voor specifieke toepassingen als parkeergarages. Een integrale benadering van de ondergrond biedt volgens Akhilesh niet alleen kansen om ruimtelijke uitdagingen te combineren, maar ook om beter te kunnen inspelen op toekomstige transities.
Voor de winnende scriptie daagde Akhilesh zichzelf uit om naar Amsterdam te kijken. “Niet alleen omdat de omstandigheden moeilijk zijn, maar ook omdat daar breder wordt gekeken en bijvoorbeeld ook ecologie prioriteit heeft. Daarnaast heeft Amsterdam behoefte aan ruimte voor woningen, waardoor ondergronds ruimtegebruik sneller economisch interessant is. Die omstandigheden helpen mijn pleidooi dat je naar de ondergrond moet kijken vanuit geïntegreerde functies en niet als een verzameling van individuele ruimten.”
Akhilesh rondde zijn studie aan de TU Delft in juli 2023 af en ziet in het winnen van de Schreudersstudieprijs een mooie kans om zich verder te verdiepen in integraal ondergronds ruimtegebruik. “Ik heb een fascinatie voor de ondergrond. Bij de start van mijn onderzoek vond ik nog niet veel erkenning voor een holistische benadering. De prijs is daarom voor mij belangrijk.”
Akhilesh hoopt op academisch niveau verder te kunnen met ondergronds ruimtegebruik. “Het speelt bij architecten, ingenieurs en ruimtelijke planners. Hun opgaven wil ik bij elkaar brengen in prototypen voor stedelijke ontwikkeling. Het zou mooi zijn als ik daarin kan samenwerken met organisaties als het COB.”
