Civiel
Dat meer dan dertig tunnels voor 2030 gerenoveerd moeten worden, biedt een uniek momentum om samen over projecten heen te leren en kennis te delen. Deze opgave bIn de komende tien jaar moeten meer dan dertig tunnels in Nederland en België worden gerenoveerd. In de ontwikkellijn Civiel anders (ver)bouwen van het COB-tunnelprogramma wordt onderzocht hoe die renovaties met de juiste scope en minder hinder uitgevoerd kunnen worden en hoe de restlevensduur van civiele constructies van tunnels, en dus het onderhoud, beter kan worden voorspeld.iedt de gelegenheid het benodigde onderzoek in kleine stukjes op te knippen, de resultaten mee te nemen en praktijkervaring stapsgewijs uit te bouwen. In de ontwikkellijn Civiel worden te renoveren tunnels geanalyseerd en (kennis)hiaten opgespoord.
Kennisdagen
Omdat kennisdelen en elkaar ontmoeten belangrijke pijlers zijn in het tunnelprogramma, wordt twee keer per jaar een Kennisdag civieltechnisch renoveren georganiseerd. In 2025 heeft de eerste dag plaatsgevonden op 30 januari 2025: de vierde Kennisdag (2025). De vijfde Kennisdag (2025) dag zal plaatsvinden op 2 oktober 2025.
In 2024 is er slechts één Kennisdag georganiseerd, omdat dit jaar al het internationale congres Beyond a tunnel vision in Antwerpen plaatsvond. Tijdens dit internationale congres stond het onderwerp tunnelrenovatie centraal. Meer informatie vindt u ook op onze internationale webpagina’s.
Structural health analyse (SHA)
Binnen het COB is de Structural health analyse (SHA) ontwikkeld. Bij een SHA staat een groep experts de tunnelbeheerder terzijde bij het bepalen van de scope van de renovatie, maar vooral bij het vaststellen welke onderzoeken daarvoor uitgevoerd moeten worden.
In december 2023 heeft een evaluatie van de SHA’s plaatsgevonden. Het tempo van praktijkprojecten, de rol van het COB en de manier waarop de SHA’s worden uitgevoerd, lijken niet goed op elkaar aan te sluiten. Er is daarom besloten een herijking uit te voeren en dit met de stuurgroep van de ontwikkellijn en de begeleidingscommissie van het tunnelprogramma te bespreken.
Kernteam civiel
Het kernteam Civiel borgt de samenhang en de kwaliteit van de onderzoeken naar constructieve faalmechanismen en de renovatieopgave. Daarnaast zorgt het kernteam voor verbinding met wetenschappelijke programma’s.
Expertgroep civiel
De expertgroep Civiel is dé plek om kennis te nemen van alle civiele uitkomsten van COB projecten en civiele ontwikkelingen bij het renoveren van tunnels. Maar ook om met elkaar van gedachten te wisselen, geïnspireerd te worden en aan te geven welke overige kennishiaten aandacht vragen.
Structural health analyse (SHA)
Een SHA is een traject met kennisworkshops en (praktijk)onderzoeken om de tunnelbeheerder inzicht te geven in de civieltechnische staat van zijn tunnel. Een herijking van de SHA vindt plaats in 2023.
Evenementen
Vierde Kennisdag civieltechnisch renoveren
Op 30 januari 2025 stond de vierde Kennisdag civieltechnisch renoveren volledig in het teken van de toekomst van Civiel en de daarbij behorende opties. Bekijk onze terugblik.
Derde Kennisdag civieltechnisch renoveren
Op donderdag 21 maart 2024 is bij het COB in Delft de derde Kennisdag civieltechnisch renoveren gehouden. In deze bijeenkomst werden onder meer interessante COB-deliverables gepresenteerd.
Tweede Kennisdag civieltechnisch renoveren
Op 12 oktober 2023 is in het Vakwerkhuis in Delft de tweede Kennisdag civieltechnisch renoveren gehouden. Deze bijeenkomst richtte zich vooral op delen van kennis omtrent Nederlandse tunnels.
Kennisdag civieltechnisch renoveren
Op 30 maart 2023 organiseerde het COB de Kennisdag civieltechnisch renoveren. Civieltechnische experts stemden deze dag de samenhang af van onderzoeksprojecten in de ontwikkellijn Civiel van het tunnelprogramma.
Lopende projecten
Future proof tunnels
Het tunnelprogramma van het COB-netwerk is bijzonder praktisch van aard. Voor sommige opgaven is echter ook fundamentele kennis nodig. Daarom werkt het COB mee aan het programma Future proof tunnels waarin onderzoeksprojecten zijn geformuleerd die zorgen voor de wetenschappelijke basis.
Risico zandpompeffect Ginaprofiel
Het COB gaat een risico-inventarisatie uitvoeren naar het zandpompeffect bij het Ginaprofiel. Door gronddruk van buitenaf kan het profiel naar binnen worden gedrukt. Doel van deze nieuwe werkgroep is dit effect nader te onderzoeken en aanbevelingen te doen.
Aanpak zinkvoegen Heinenoord- en Kiltunnel
Een rapporteur van het COB heeft half 2021 en heel 2022 de renovatie van de zinkvoegen van de Heinenoordtunnel gevolgd en gerapporteerd. In deze rapportage wordt tevens de aanpak van de kathodische bescherming van de Kiltunnel verwerkt. Een werkgroep gaat dit rapport reviewen.
Werkwijzer monitoring boortunnels
Na oplevering van versie 1 van de Werkwijzer monitoring zinktunnels is onderzocht of het opstellen van een dergelijke werkwijzer voor boortunnels wenselijk is en wat de scope van zo’n werkwijzer zou moeten zijn. Deze verkenning is afgerond. Een reviewcommissie zal de uitkomsten beoordelen en besluiten of deze werkwijzer inderdaad wordt ontwikkeld.
Werkwijzer monitoring zinktunnels
Veel zinktunnels kampen met gelijksoortige problemen rond voegen en deformatie. De achterliggende oorzaken zijn vaak lastig te definiëren. De oplossing begint bij de juiste monitoring data. Het COB netwerk heeft een werkwijzer opgeleverd die tunnelbeheerders ondersteunt bij het vaststellen van effectieve monitoring. Op basis van de werkwijzer worden de Noord- en Willemsspoortunnel geïnstrumenteerd. De Lessons Learned zullen worden verwerkt in een nieuwe versie van de werkwijzer.
Begeleidingscommissies
Deformatiemonitoring zinktunnels
In dit project werkt PhD’er Ian Pierce aan een monitoringstrategie om tunnelvervormingen continu te monitoren, zonder hinder in het gebruik. De monitoringgegevens worden bij drie tunnels verzameld en vervolgens opgeslagen in een semantische wiki (of uniforme database) en gebruikt voor structurele gedragsanalyse. De monitoringgegevens worden vervolgens gebruikt om het langetermijngedrag van de tunnels en de impact ervan op hun structurele veiligheid te voorspellen.
Geotechnische data-analyse
Promovendus Arne de Jong gaat onderzoek doen naar de belangrijkste omgevingsoorzaken voor deformatie (in verschillende tunnels en scenario’s) en realistische 3D ondergrondmodellen te ontwikkelen.
Degradatie tunnelmaterialen
Verbeterde inzichten in de belangrijkste schademechanismen en het verloop van degradatie onder praktijkomstandigheden zijn noodzakelijk. PhD’er Sebastian Kuniewski gaat dit onderzoeken. Hij wordt vanuit het COB begeleid door een groep ervaren professionals uit de praktijk. Eerste opdracht voor deze commissie was het samenstellen van een interessant inwerkprogramma voor de PhD’er.
Afgeronde projecten/commissies
Begeleidingscommissie spoorwegbeheer met data
ProRail verwacht een flinke toename in het spoorgebruik, wat kan leiden tot meer onderhoud in minder tijdvensters. In dit PDEng-traject wordt een voorspellend model gemaakt gebaseerd op data zoals de ondergrondkaart van Nederland. Het project heeft tot doel een model te creëren dat aannemers van spooronderhoud kan voorzien van alle informatie die nodig is om onderhoudswerkzaamheden uit te voeren.
Begeleidingscommissie levensduur mootvoegen zinktunnels
Uit metingen van Rijkswaterstaat volgt dat er een aantal zinktunnels grotere en ongelijkmatiger zettingen ondergaan dan aangenomen in de ontwerpfase. In dit PDEng-traject wordt onderzoek gedaan naar de maximale levensduur van de mootvoegen in de Drecht- en Noordtunnel in relatie tot het zettingsgedrag van de tunnels.
Deformatie omegaprofielen
Uit endoscopisch onderzoek blijkt dat er in het rubberen omegaprofiel in zinktunnels plooien kunnen ontstaan. Het COB-netwerk heeft onderzocht in hoeverre deze plooivorming een risico vormt voor de waterdichte werking van het omegaprofiel.
Inventarisatie monitoringsinstrumenten degradatie
In de recent opgeleverde rapportage ‘Material degradation in tunnels’ is een korte beschrijving opgenomen van relevante monitoringsinstrumenten. Het COB krijgt een PhD’er die onderzoek gaat doen naar monitoring. Het COB start een nieuwe werkgroep om het rapport te verdiepen.
Commissie Voegen
In 2013 werd de COB-commissie Zinkvoegen ingesteld omdat over de levensduurverwachting van zinkvoegen veel onzekerheid bestaat. Bij het ‘afpellen’ van de problematiek kwam de commissie in 2018 in de volgende fase terecht, waarbij de scope is verbreed.
Commissie Deformatie
Hoe gedragen de tunnelconstructie en de bodem eronder zich, wat zijn de bijbehorende faalmechanismen en welke beheersmaatregelen zijn nodig en effectief? De commissie Deformatie verzorgt de begeleiding en interpretatie van praktijkonderzoek en de veralgemenisering en advisering rondom deze opgave.
Commissie Degradatie
De commissie Degradatie richt zich op onderwerpen zoals corrosie van wapening en de brandwerendheid van materialen in tunnels. Bij oudere tunnels kan degradatie leiden tot lekkage en de aantasting van de integriteit van de gehele constructie.
Expertteam Civiel-TTI
Om een tunnel veilig te kunnen gebruiken, is zowel een goede constructie als een doeltreffende inrichting nodig. Tijdens de bouw of renovatie is het dan ook van belang dat de civiele techniek en installatietechniek op elkaar worden afgestemd. Er is een COB-expertteam samengesteld dat zich specifiek hierop richt.
Ken je tunnel
Als we de tunnel niet kennen, weten we niet hoe of wat we moeten inspecteren en waarop we beheer- en onderhoudsparameters moeten afstellen. Daarom is er een handreiking opgesteld waarmee tunnelbeheerders hun eigen handboek tunnel(s) kunnen maken.
Risico’s in kaart
Op basis van de ervaringen die zijn (en worden) opgedaan bij renovatieprojecten en op basis van de lessen vanuit het nieuwe inspectieprogramma van Rijkswaterstaat is het COB-netwerk gekomen tot een risicochecklist voor tunnelrenovatie en beheer en onderhoud.
Hinderarm renoveren
Het COB-netwerk heeft een blauwdruk of afwegingskader voor scenario’s ontwikkeld om tunnelrenovaties te kunnen uitvoeren met minimale hinder en maximale beschikbaarheid, tegen aanvaardbare kosten.